Τρίτη, 00:01 - 28/04/2020

  Tweet

Διαμορφώνονται προβληματικές συνθήκες ως προς το αποτέλεσμα της ενημέρωσης, διότι ο διαθέσιμος χρόνος από τους πολίτες δεν επαρκεί για την νοητική επεξεργασία των ειδήσεων, ενώ παράλληλα δεν συνδέουν την ενημέρωση για ένα τομέα κοινωνικής δραστηριοποίησης με τους υπόλοιπους τομείς, που ενεργοποιείται η κοινωνία, οι οποίοι αλληλοεπηρεάζονται και ως συνολικό πλέγμα συνθέτουν την πραγματικότητα.

Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η επικαιρότητα, που διαμορφώνεται στο πλαίσιο της πανδημικών διαστάσεων εξάπλωσης του κορωνοϊού (Covid-19). Η ροή των ειδήσεων εξαντλείται κυρίως στις ποσοτικές επιπτώσεις του κορωνοϊού στους τομείς της υγείας και της οικονομίας, χωρίς να προσεγγίζεται το σύνολο των τομέων κοινωνικής δραστηριοποίησης, που συνθέτουν την πραγματικότητα, η οποία από το ένα μέρος υφίσταται τις παρενέργειες της πανδημίας και από το άλλο οριοθετεί την στάση των πολιτών γενικά και ειδικά σε σχέση με την αντιμετώπιση της κρίσης, που προκαλεί ο κορωνοϊός.

Βέβαια το πολιτικό σύστημα με την βοήθεια και της επιστημονικής κοινότητας προσπαθεί να επιβάλλει κανόνες και όρια στην κοινωνική λειτουργία με τις εκκλήσεις για παραμονή στα σπίτια και αποφυγή κοινωνικών επαφών, ώστε να ελεγχθεί η μεταδοτικότητα του ιού και ταυτοχρόνως να προστατευθούν οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως είναι οι μεγάλης ηλικίας πολίτες με υποκείμενα νοσήματα.

Εκείνο, που δεν λαμβάνεται υπόψη όμως, είναι, ότι για να υπάρξει ανταπόκριση, πρέπει οι πολίτες να διαθέτουν σε υψηλό βαθμό κοινωνική συνείδηση και ενσυναίσθηση, ώστε να ενδιαφέρονται για την πορεία του ανθρώπου ως ολότητας. Γι? αυτό διαπιστώνεται χαμηλής έντασης και έκτασης ανταπόκριση στις εκκλήσεις για παραίτηση από τις κοινωνικές επαφές μέχρι να ελεγχθεί η πανδημία και να υπάρξει αποσυμπίεση στους περιορισμούς. Αυτή η στάση βέβαια οδηγει στην λήψη πιο σκληρών μέτρων με την απαγόρευση της εξόδου, εάν δεν υπάρχει τεκμηριωμένη αιτιολόγηση.

Με αυτά τα δεδομένα διαμορφώνεται ένα φοβικό κοινωνικό κλίμα από το περιεχόμενο της ειδησεογραφίας τόσο σε σχέση με την υγεία όσο και με την οικονομία και τις θέσεις εργασίας, διότι πολλές οικονομικές δραστηριότητες τίθενται εκτός λειτουργίας, ώστε να μειωθεί η μεταδοτικότητα του κορωνοϊού. Το αποτέλεσμα όμως είναι η εμφάνιση της απειλής των επιπτώσεων της οικονομικής ύφεσης σε σχέση με την εργασιακή απασχόληση.

Όταν η πραγματικότητα εξαντλείται στα όρια της επικαιρότητας, μετατρέπεται σε παράθεση γεγονότων με γενικόλογη οριοθέτηση προοπτικών, χωρίς σύνδεση όμως με την πολυδιάστατη δυναμική της εξέλιξης. Με αυτό τον τρόπο βέβαια παγιώνεται η σμίκρυνση της οπτικής προσέγγισης, ανάλυσης και κατανόησης του γίγνεσθαι από τους πολίτες στους διάφορους τομείς δραστηριοποίησης των κοινωνιών.

Για παράδειγμα δεν συνειδητοποιείται, ότι η ανεπάρκεια της κοινωνικής συνείδησης και της ενσυναίσθησης σε ένα μεγάλο τμήμα των κοινωνιών οφείλεται και στην λογική του θεάματος, η οποία οδηγεί τα άτομα και ιδιαιτέρως της νεαρής ηλικίας, σε κοινωνικές στάσεις, που δεν βοηθούν στην αντιμετώπιση τέτοιας εμβέλειας προβλημάτων, όπως της πανδημίας του κορωνοϊού, διότι η αναγκαία ατομική επιβεβαίωση χρειάζεται τις κοινωνικές συνευρέσεις για να γίνεται ορατή η παρουσία και η ατομική στάση μέσα από το θέαμα.

Η λογική του θεάματος σε συνδυασμό με την μη παραγωγή κοινωνικών αξιών στις τοπικές κοινωνίες και την υποκατάσταση τους από τα καταναλωτικά πρότυπα, που διοχετεύονται μαζικά (διαφήμιση, τηλεόραση κ.λ.π.) δεν συμβάλλουν στην οικοδόμηση κοινωνικής συνείδησης και ενσυναίσθησης. Αυτό πιστοποιείται από τα φαινόμενα των αντιπαραθέσεων μεταξύ των πολιτών στο πλαίσιο μαζικής προμήθειας τροφίμων και άλλων ειδών για τις ανάγκες τους στα σούπερ μάρκετ λόγω αβεβαιότητας και ανασφάλειας, καθώς και της αγοράς όπλων από τους πολίτες των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, ώστε σε περίπτωση ανάγκης να διασφαλίζεται η επιβολή της βούλησης τους στην προμήθεια καταναλωτικών αγαθών.

Η ενασχόληση μόνο με την ροή της επικαιρότητας δεν οδηγεί στην μακρόπνοη οπτική προσέγγισης της πραγματικότητας από τους πολίτες και του ρόλου τους ως ανθρωπίνων οντοτήτων χωρίς βιολογικό όριο χρόνου, που πρέπει να προωθούν και να πραγματώνουν την βιωσιμότητα του είδους και του οικοσυστήματος.

Γι? αυτό και η κοινωνική συνοχή δεν ενεργοποιείται, όταν δεν επιβάλλεται από αυτούς, που νομιμοποιούνται τυπικά να παίρνουν δεσμευτικές αποφάσεις, όπως είναι οι κυβερνήσεις, αλλά επαφίεται μόνο στις εκκλήσεις για επίδειξη κοινωνικής ευαισθησίας από τους πολίτες.

Επίσης τα γεγονότα και οι εξελίξεις της επικαιρότητας, για να είναι κατανοητά και ερμηνεύσιμα, πρέπει με εργαλείο τον ορθολογισμό να εξετάζονται σε συνδυασμό με τις μακροπρόθεσμες διασυστημικές διαστάσεις της πραγματικότητας και να μην προσεγγίζονται μόνο ως προς τις επιπτώσεις τους σε πραγματικό χρόνο.

Ειδάλλως η ποιότητα του δημόσιου διάλογου και η δημοκρατική λειτουργία υποβαθμίζονται και διευκολύνεται η καθαρά εκτελεστική δραστηριοποίηση και στάση των πολιτών και του πολιτικού συστήματος με γνώμονα το εφήμερο συμφέρον, τα οποία χαρακτηρίζουν συνθήκες παρακμής.

Σε αυτές τις περιόδους κρίσης η επικαιρότητα χρησιμοποιείται συχνά για την εξυπηρέτηση σκοπιμοτήτων (π.χ. πρόκληση φόβου στους πολίτες με στόχο τον πολιτικό έλεγχο της κοινωνικής δυναμικής ή νομιμοποίηση γεωπολιτικών ανταγωνισμών από τους πολίτες κ.λ.π.), οι οποίες δεν συμπορεύονται με το κοινωνικό και το ανθρώπινο συμφέρον.

Τόσο οι πολίτες με τις συλλογικές μορφές έκφρασης τους όσο και το πολιτικό σύστημα και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης είναι λειτουργικά αναγκαίο να συνδέουν την επικαιρότητα με την γενικότερη δυναμική, που αναπτύσσεται στο σύνολο των κοινωνικών συστημάτων, ώστε να προσεγγίζεται και με πολυδιάστατη ανάλυση να γίνεται κατανοητή η πραγματικότητα και η διαχείριση της να διασφαλίζει την ομαλή και χωρίς διακινδύνευση πορεία προς το μέλλον.

Ειδάλλως οι αποφάσεις, που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση προβλημάτων επιπέδου και διαστάσεων της πανδημίας του κορωνοϊού, δεν θα βασίζονται σε ρεαλιστική ανάλυση της πραγματικότητας αλλά σε μια εικονική εκδοχή της. Σε αυτή την περίπτωση βέβαια θα συρρικνώνεται η κοινωνική συνοχή και η βιωσιμότητα του ανθρώπου και του οικοσυστήματος στην προοπτική του χρόνου.

Χρίστος Αλεξόπουλος

Πρώτη δημοσίευση: metarithmisi.gr